Tajriba va Tajribasizlik haqida maqollar to‘plami

Tajriba, tajribasizlik hamda hayot haqida eng sara maqollar to‘plami. «Dono odam dushmandan ham ko‘p narsa o‘rganadi» (Aristofan).

Qari bilganni pari bilmas.

O‘zi qilolmagan qilganni ko‘rolmas.

Qarg‘ani qo‘rqitsang, botir bo‘lar.

Kelbati kelishmagandan kengash so‘rama.

Bilib solsang qushingni,
Har solganda g‘oz olar.

Chuya bilmasang qushingni,
Shunqor bo‘lsa ham oz olar.

Kishi yanglishib qo‘lga tushar,
Qush yanglishib — to‘rga.

Gapning onasi — quloq,
Suvning onasi — buloq.

Farzand va farzandsizlik haqida maqollar

Chiniqqanga chang yuqmas.

Oltin tuproqdan olinar,
Taryok — ilondan.

Arqog‘ini ko‘rib bo‘zini ol,
Onasini ko‘rib — qizini.

Yozligingni unutsang ham, qishligingni unutma.

Jinnini jinni desang,
Arpa bo‘yi o‘sar.

Chiniqmagan xo‘roz bir cho‘qishda qochar.

Yoz ketar, qish kelar,
Shoshmay turing, ish kelar.

Qari bilganni pari bilmas

Har kim ham chaqilar,
Yaxshi ot ham qoqilar.

Ko‘r qo‘yganini sog‘ topmas.

Cho‘lqurbaqaning ko‘ngli oqqush go‘shtini tusar.

Boshidan o‘tmaganning qoshidan o‘tma.

Ko‘rning ko‘zi barmog‘ining uchida.

Avval iqtisod, keyin siyosat.

Sabab bilan savat aravaga chiqar.

Qari bor uyda pari bor.

Daryo suvi oqa-oqa tozarar.

Xatosiz mergan bo‘lmas.

Qirqqa davr qirq yo‘ldan,
Qirq birdan bir yo‘ldan.

Bir sinalgan tajriba
Etti kitobdan afzal.

Joydan joyning farqi bor,
O‘n ikki xil narxi bor.

Ot olsang, uying bilan kengash,
Ot sotsang — ovuling bilan.

Oshiq o‘ynagan ozar,
To‘piq o‘ynagan to‘zar.

Ko‘p yashaguncha, ko‘p bil

Yigit ko‘pni ko‘rsa, odam bo‘lar,
Qa’da-qoyimni bilmasa — nodon.

Qariyali uyda qo‘y ham omon, bo‘ri ham yo‘q.

Ko‘r o‘r bo‘lar.

Ot minsang o‘ylab uzoqni,
Bilib yur yo‘ldagi tuzoqni.

Dard ko‘rmagan avliyoga sig‘inmas.

Avval kuzat, keyin tuzat.

Zarhal ko‘rinar soxta,
Rosa bilib, so‘ng maqta.

Gapiiganning adashmog‘i,
Yurganning qoqilmog‘i bor.

Oz ekib, ko‘p olganni dehqon derlar,
Ko‘p ekib, oz olganni hammol derlar.

Chakki barakat — behuda harakat.

Ola tovuq somon sochar,
O‘z aybini o‘zi ochar.

Yovga borsang, baring bor,
Ovga borsang, hiring bor.

Elga kulgu bo‘lguncha,
Erga tulki bo‘l.

Olish o‘rgatmas, sotish o‘rgatar.

Yaxshi ish bitirar,
Yomon ish yitirar.

Ariq loyqalanmay tinmas

Eshitgandan ko‘rgan yaxshi,
O‘zini ko‘rib bilgan yaxshi.

Eshishni bilmasang, qayiqda o‘tirma.

Yanglishmaydigan og‘iz yo‘q,
Qoqilmaydigan — tuyoq.

Bosh toshga tegsa,
Aql boshga kelar.

Birovning yerini pishirma,
Ho‘kizning bo‘ynini shishirma.

Qo‘lga o‘rgangan qush qirda adashar.

Ko‘rmagan yerda olato‘g‘anoq ham adashar.

Moy xumchasi tashidan ma’lum.
Moysiz arava o‘q yer.

O‘zga mushtini yemagan o‘z mushtini botmon der.

Molni boqsang, qo‘shib boq,
Emni yemga qo‘shib boq.

Mulla bobdan o‘tmas,
Eshak — yopdan.

Bolam sevsin desang, bolasini sev.

Ko‘p yurgandan so‘rama,
Ko‘p ko‘rgandan so‘ra.

Achchiq bilan chuchukni totgan bilar,
Uzoq bilan yaqinni — yurgan.

Umrim uzun bo‘lsin desang,
O‘z ishingni puxta qil.

Qarindoshlik va begonalik haqida maqollar

Yo‘ldan adashsang, shamolga ergash

Ot olsang, otasini surishtir.

Toy qoqilib ot bo‘lar,
Ot bo‘lguncha lat yeyar.

Molni qishda qumga hayda,
Yozda chimga hayda.

Olmoqning bermog‘i bor,
Emoqning — qusmog‘i.

Ola tozining ovidan ham kech, dovidan ham.

Doshqozonning oshi xom bo‘lmas.

Ot olsang, oriqdan ol,
Qiz olsang, qallochdan ol.

Oy minmay, otingni maqtama,
Yil turmay — xotiningni.

To‘rga tushgan baliq qarmoqdan qo‘rqmas.

Tikan zahrini tortgan oyog‘ini bilib bosar.

Ko‘ra-ko‘ra ko‘z pishar,
Qila-qila qo‘l pishar.

Zardoli ye-da, suv ich,
Zirillamasang, menga kel.

Kiyik quvgan quyonni payqamas.

Oy tug‘ilishidan belgili,
Odam — yurishidan.

Odamning aftiga qara,
Havoning — taftiga.

Daryo bo‘yida quduq qazima

Men kirmagan eshik yo‘q,
Men tegmagan qoshiq yo‘q.

O‘zi bilmas, kishidan so‘ramas.

Kelmaganning ketidan borma.

Hayt desa, it yugurar,
Itdan avval — qiz.

Ona kulfatin ona bilar,
Ota kulfatin ota bilar.

Yozga yetsang, qish kuningni unutma.

Ot olma piyodaning maslahati bilan,
Xotin olma bo‘ydoqning maslahati bilan.

Bir kerak bo‘lgan narsa
Ikki ham kerak bo‘lar.

Ortingni kuzatmay, oldinga ketma.

Toy qoqilmay yo‘l topmas,
Er qoqilmay — do‘st.

Qush qanoti bilan uchadi,
Quyrug‘i bilan qo‘nadi.

Ot surinib yo‘l tank,
Er surinib — el.

Kengasharing bo‘lmasa,
Bo‘rking bilan kengash.

Yo‘l — kattadan, ergashish — kichikdan.

Olding — bitding, sotding — yitding.

Qalovini topsang, qor yonar

Oyoq yerga tegmasa — ulov,
Tish tishga tegmasa — ovqat.

Bilmaganga bit o‘ldirish qiyin.

Er tuzi eldan,
Suv xatari yildan.

Kiradigan eshigingni qattiq yopma.

Yoz kelishini laylak bilar,
Qish kelganin — olaqarg‘a.

Kal o‘zini ovutar,
Qo‘ltig‘ini sovutar.

Ayg‘ir qochsa, uyurdan top,
Biya qochsa — beshadan.

So‘zlay-so‘zlay gapchil bo‘larsan,
Ishlay-ishlay epchil bo‘larsan.

To‘qay kezgan ovchi bo‘lar,
Ko‘p kezgan sinchi bo‘lar.

Buzoqning turqi tuqqaniga ma’lum.

Kuzda yig‘sang, qishda yeysan.

Yog‘och kessang, uzun kes, kessa bo‘lar,
Temir kessang, qisqa kes, cho‘zsa bo‘lar.

Oriq qo‘yni orqaga qo‘yma.

Kengashganga — keng dunyo,
Talashganga — tor dunyo.

Bo‘yoqchining bo‘yoqchiligi qo‘lidan ma’lum.

Qari ot ko‘p yo‘l bilar

Yovni kichik ko‘rsang, boshing ketar.

Ko‘p yuguigan bir qoqilar,
Ko‘p kulgan bir yig‘lar.

Go‘sht olishni bilmayman,
Yog‘-yog‘idan kesib ber.

Laylakning ketishiga emas, kelishiga boq.

Aytmasa, kim bilar,
Ochmasa, kim ko‘rar.

Ko‘p ko‘rgan ko‘p bilar.

Ayoz, o‘tgan kuningni unutma,
Xom chorig‘ingni quritma.

Ayron — achchiq, sut — chuchuk.

Arig‘ingni novday qil,
Xirmoningni tovday qil.

Qo‘li singanning dardini qo‘li singan biladi.

Eshitganga ishonma, ko‘rganingga ishon.

Zamon seni o‘qitar,
Tayoq bilan so‘qitar.

Qo‘shnichilik va oila haqida maqollar

Arpa qiltiqsiz bo‘lmas,
Navkar — miltiqsiz.

Ko‘rib yurganning ko‘zi — tarozi.

Ovul obodligi yo‘lidan ma’lum.

Yosh yigitning ko‘zi bilan qiz olma

Qo‘l qo‘lni tanir,
Ko‘r — yo‘lni.

Eski yilning hisobi —
Yangi yilning sabog‘i.

Dard ko‘rgan — tabib.

Yo‘lni bilgan qoqilmas.

Otga boqma, to‘nga boq,
Ichidagi jonga boq.

Ko‘rmaganning ko‘chasi ko‘p.

Ko‘p yashagan bilmas,
Ko‘p ko‘rgan bilar.

Qari tovuq qarchig‘aydan qo‘rqmas.

Qari qiz qozi bo‘lar,
Sari itga rozi bo‘lar.

Og‘izga solgan oshni yuta bilmoq kerak,
Qo‘lga kiritgan davlatni tuta bilmoq kerak.

Olam kezsang, odam bo‘lasan.

Butamasang, meva oz,
Butasang yeysan qish-u yoz.

Jo‘jani sanab bil,
Kuchni — sinab.

Arpaning kesagi bor.

Sabab bilan ziyorat,
Balchiq bilan imorat.

Dard tortmagan dard bilmas

Xom kallada xom xayol,
Kal kallada ming xayol.

Ot olsang, minib ol,
Xotin olsang, ko‘rib ol.

Cho‘ldagi cho‘pondan yo uydagi qizdan so‘ra.

Kim tabib, boshidan o‘tgan tabib.

Oting oriq bo‘lsa, to‘rvadan ko‘r.
Och to‘ng‘izdan, qoch to‘ng‘iz.

Sababsiz oyoqqa tikan kirmas.

Oz so‘zlagan boz so‘zlar,
Boz so‘zlagan soz so‘zlar.

Bilgandan ham o‘tar, bilmagandan ham.

Do‘sting kimligini ayt,
Sening kimligingni aytaman.

Musofir itning dumi qisiq.

Musofir bo‘lmay, musulmon bo‘lmas.

Ko‘p bilganga ergashma,
Ko‘p ko‘rganga ergash.

Sabog‘ingni bilmasang,
Do‘konda bo‘z to‘qitar.

Ikki xo‘roz xirmon sochar,
O‘z ketini o‘zi ochar.

Kosa, kosaning tagida nimkosa

Nojo‘ya o‘yin — sindirar bo‘yin.

Devonaga el ber,
Qo‘liga katta bel ber.

Yaxshi-yomonning farqini bilmagan,
Arzon-qimmatning narxini bilmas.

Eganni ham ko‘r, yedirganni ham.

Qarining ham qarisi bor,
Parining ham parisi bor.

Baqqolning burni — shayin,
Ko‘zi — palla.

Sirka so‘rashga ham usul kerak.

Bo‘ri bor bo‘lsin desang,
Qo‘y but bo‘lmas.

Qirqqa kirmay, narxga kirmas

Etilmagan xamir tandirda turmas.

Yoz yopinchig‘ingni qo‘yma,
Qishda o‘zing bilasan.

Yaxshi ish ulgi bo‘lar,
Yomon ish kulgi bo‘lar.

Bir aylantirganni chir aylantir,
Chir aylantirganni ming aylantir.

Muhabbat va bevafolik haqida maqollar

Mol egasiz bo‘lmas,
Qo‘y oqsoqsiz bo‘lmas.

Qaynoq sut ichib og‘zi kuygan
Qatiqni ham puflab ichar.

Buzoqning yugurgani — somonxonagacha.