Shirinliklarni qanday iste’mol qilsa tishlarga zarar bermaydi?
Albatta, aksariyat odamlar shirinlik iste’mol qilishni yaxshi ko‘radi. Pechene, choy bilan shokolad, tort ajoyib uyg‘unlikni hosil qiladi. Ammo bu vaqtda tishlar bilan og‘izda nima sodir bo‘lishini hech kim bilmaydi. Eng muhimi, hech qanday yomon narsa bo‘lmasligi uchun nima qilish kerak?
Shakar va shakarga boy mahsulotlar iste’mol qilinganda, mavjud bakteriyalar shakar hosilalari bilan oziqlanadi. Bu sodir bo‘lganda, tish emaliga zarar yetkazadigan kislota ajralib chiqadi. Bakteriyalarning ko‘payishi uchun shakar asosiy sababdir. Bu jarayon har kuni sodir bo‘ladi. Uzoq muddatli salbiy ta’sir tishni nafaqat tashqi tomondan, balki ichkaridan ham yo‘q qiladi.
Tishlarga eng ko‘p zarar shirinliklar tufayli yetadi va ularning iste’molidan keyin tishlar yuvilmaydi. Bunday yondashuv og‘iz bo‘shlig‘i gigiyenasini buzadi. Tish yuzasida yetarlicha yopishqoq qoplama paydo bo‘ladi va u turli bakteriyalar uchun ajoyib ko‘payish joyiga aylanadi.
Ular bir-birining ustiga qatlamlanib, keyinchalik tishlarda qattiq toshlarni hosil qiladi. Bu jarayon asta-sekin kariyes rivojlanishiga olib keladi va natijada tishlarda chirish boshlanadi. Kariyesdan keyin pulpit, keyin esa periodontit rivojlanadi.
Tishlar uchun shakarning zararini qanday kamaytirish mumkin?
Oziq-ovqatlarda shakar mavjudligini taqiqlash yoki keskin cheklash mumkin emas, chunki u nisbatan arzon va mazali mahsulotdir. Undan bosh tortish juda qiyin va deyarli imkonsizdir, zamonaviy oziq-ovqat sanoatida shakar ma’lum darajada qo‘shiladi. Ammo uning iste’molini nazorat qilish mumkin.
Shuningdek, shakarning tishlarga salbiy ta’sirini bartaraf etish chorasi uning og‘izda qolish vaqtini cheklash va uni olib tashlashni tezlashtirishdir. Parchalanish jarayoni juda sekin yoki umuman bo‘lmasligi uchun uglevodlardan foydalanishda ma’lum qoidalar mavjud:
Oxirgi taom sifatida shirinlik iste’mol qilmang;
Asosiy ovqatlar orasida shirinlik iste’mol qilmang;
Kechasi shirinlik iste’mol qilmang;
Agar yuqoridagi qoidalar buzilgan bo‘lsa, unda tishlarni yuvish, shakarsiz saqichni chaynash, tish iplarini ishlatish, yuvish yoki qattiq olma, sabzi kabi og‘izni tozalash vositasini iste’mol qilish kerak.
Har kuni barcha tavsiyalarga rioya qilinsa, unda kariyes xavfini kamaytirish va tishlarni keksalikka qadar chirishdan himoya qilish mumkin. Ammo ushbu qoidalarni muntazam ravishda e’tiborsiz qoldirilsa, unda zarar yanada kuchayadi.
Hozirgi davrda tishlarning tez parchalanish tendensiyasi erta yoshdanoq ko‘proq namoyon bo‘lmoqda. To‘g‘ri gigiyena ko‘nikmalarining yetishmasligi va muvozanatsiz ovqatlanish har qanday yoshdagi insonlar tishiga salbiy ta’sir qiladi. Bundan tashqari, ovqat hazm qilishdan aziyat chekadi.
Sog‘lom va chiroyli tabassumni saqlashning asosi to‘rtinchi nuqtaga so‘zsiz rioya qilishdir! Shirinlik yoki ichimliklar iste’mol qilgandan keyin majburiy og‘iz gigienasi. Tishlarning barcha yuzalarini tozalashdir.
Tishlarning ko‘p qismi tish pastasi va cho‘tka bilan tozalanadi, 45 daraja burchak ostida yuviladi. Keyin yuzalar uzra yumshoq oldinga va orqaga harakatlarini qo‘llash va oziq-ovqat bo‘laklari olib tashlanadi. Tishlarni cho‘tkalashning oxirgi bosqichi shilliq qavatni gigienik og‘iz yuvish vositasi bilan tozalashdir.
Ushbu gigiyena ketma-ketligi tishlar yuzasidan barcha bakteriya va shakar qoldiqlarini olib tashlaydi. Bunday tartib nafaqat ertalab va kunduzi, balki yotishdan oldin ham majburiydir.
Ertalabki gigiyena ham muhim narsa, chunki og‘iz kechasi 6 soatdan ko‘proq kisloroddan mahrum bo‘ladi. Bu bakteriyalar hayoti uchun eng qulay vaqt. Shuning uchun yotishdan oldin, gigiyena kalsiy, ftor, fosfor va boshqalarga asoslangan maxsus eritmalar yoki gellar bilan to‘ldirilishi mumkin.
Bu barcha mineral va elementlari kun davomida kislota ta’siriga uchragan emalning shikastlangan joylarini tiklaydi.
